ارزیابی عملکرد مدیریت عرضه و تقاضا با روش تحلیل پوششی داده ها

دانلود پایان نامه کارشناسی ارشد رشته مدیریت بازرگانی

ارزیابی عملکرد مدیریت عرضه و تقاضا با روش تحلیل پوششی داده ها

هدف از این پژوهش ارزیابی عملکرد مدیریت عرضه و تقاضا با روش تحلیل پوششی داده ها بصورت کامل و جامع و با منابع جدید می باشد

چکیده
صاحب‌نظران و محققین معتقدند که ارزیابی عملکرد موضوع اصلی در تمامی تجزیه و تحلیل‌های سازمانی محسوب می‌شود و تصور سازمانی که شامل ارزیابی و اندازه‌گیری عملکرد نباشد، عملاً غیرممکن به نظر می‌رسد. امروزه مدیریت خرید و عرضه در عملکرد عملیاتی و مالی به طور فزاینده‌ای مهم است. فشارهای رقابتی روزافزون در سرتاسر جهان، شرکت‌ها را وادار می‌سازد تا به دنبال خریدهای مطمئن و کم هزینه باشند. از آنجا كه تهيه و تدوين شاخص‌های مناسب جهت سنجش عملكرد در شيوه ارزيابي و در نيل به اهداف نقش بسزايي دارد، مدل تحليل پوششي داده‌ها به عنوان يكي از شناخته‌شده‌ترین روش‌های اندازه‌گیری كارايي و ارزيابي عملکرد سازمان‌ها می‌تواند مثمر ثمر باشد.

در این راستا پژوهش حاضر باهدف ارزیابی عملکرد مدیریت عرضه و خرید، با استفاده از رویکرد DEA و به صورت مطالعه موردی در نمایندگی‌های سایپا صورت پذیرفته است. در این رابطه مطالعه ادبیات تحقیق در باب ارزیابی عملکرد، عرضه و خرید و مدیریت آن و همچنین تصمیم‌گیری‌های چندشاخصه، منجر به شناسایی و انتخاب تکنیک تحلیل پوششی داده‌ها شده و در این راستا، مدل (سارانگا و موسر، 2010)، و شاخص‌های مرتبط با آن مشخص گردیده است و در جهت جمع‌آوری داده‌های لازم برای سنجش متغیرها از داده‌های واقعی، چک‌لیست‌ها و مصاحبه با کارشناسان مرتبط استفاده‌شده است. در این پژوهش 14 نمایندگی به عنوان نمونه آماری انتخاب گردیده و با دو متغیر ورودی(تعداد خریداران استراتژیک  و تعداد تأمین‌کنندگان)و دو متغیر خروجی(درآمد ناخالص و سود ناخالص) کارایی مدیریت عرضه و خرید در هر  کدام از آن‌ها نسبت به یکدیگر مورد مقایسه قرار گرفته است. نتایج تحقیق نشان می‌دهند که نمایندگی‌های انزلی و آستانه با توجه به میزان ورودی و خروجی‌های تعیین‌شده در مدل، بالاترین سطح عملکرد را داشته‌اند و در نقطه مقابل نمایندگی‌های رشت و سیاهکل پایین‌ترین جایگاه را به خود اختصاص داده‌اند. 

کلید واژه‌ها : ارزیابی عملکرد، مدیریت عرضه، مدیریت خرید، تحلیل پوششی داده ها
 

بیان مسئله
با توجه به شدت رقابت کنونی، شرکت‌ها مجبور به پاسخگویی سریع و دقیق به نیازهای مشتریان هستند تا از این طریق با جلب رضایت آن‌ها، موفقیت‌های خود را در بازارهایشان حفظ و بهبود بخشند. در این شرایط نقش تامین کنندگان و مباحث مرتبط با آن‌ها در مدیریت زنجیره تامین کنندگان از اهمیت فراوانی برخوردار گشته است. امروزه مدیریت خرید و عرضه در عملکرد عملیاتی و مالی به طور فزاینده‌ای مهم است. فشارهای رقابتی روزافزون در سرتاسر جهان، شرکت‌ها را وادار می‌سازد تا به دنبال خریدهای مطمئن و کم هزینه است و جهت نجات از رکود اقتصادی از طریق برتری عملیاتی، هزینه‌ها را کاهش دهند. امروزه یکی از بخش‌های اصلی هزینه‌ها صرف خرید می‌شود که به طور میانگین 40 تا 70% از ظرفیت فروش شرکت را نشان می‌دهد و از این رو حوزه بزرگی برای ایجاد مزیت‌های رقابتی، ارائه می‌دهد. بنابراین نقش امروزی مدیریت خرید و عرضه از یک فعالیت دفتری صرف به یک قابلیت با توانایی ساخت، توسعه و مدیریت پایگاه عرضه هم راستا با اهداف شرکت تبدیل شده است. به منظور توسعه این قابلیت‌ها، سازمان‌ها بهترین شیوه‌ها را در استخدام و تربیت نیروی کار را در مورد مدیریت عرضه و خرید را دنبال می‌کنند (سارانگا و موسر، 197:2010). 

در سال‌های اخیر، بسیاری از شرکت‌ها، با هدف کاهش هزینه‌ها به دنبال یافتن منابع مواد خام و سایر تدارکات در سراسر جهان هستند، کانال‌های توزیع و انتخاب و ارزیابی عملکرد تامین کنندگان مناسب در بین این کانال‌ها با توجه به محیط رقابتی امروزه بازارها، به ویژه در بازارهای صنعتی باعث شده تا زنجیره تامین کالاهای صنعتی و انتخاب تامین کنندگان مناسب از اهمیت ویژه‌ای برخوردار باشد. در نتیجه نقش مدیریت عرضه  و خرید به طور قابل‌ملاحظه‌ای گسترش‌یافته و تأثیر آن بر عملکرد شرکت‌ها توجه قابل‌ملاحظه‌ای از مدیران ارشد و مطالعات دانشگاهی را به خود اختصاص داده است (ایلرام و همکاران، 2002). 
از آنجا كه تهيه و تدوين شاخص‌های مناسب جهت سنجش عملكرد و استفاده از الگوي مناسب در شيوه ارزيابي و در نيل به اهداف نقش بسزايي دارد، مدل تحليل پوششي داده‌ها  به عنوان يكي از شناخته‌شده‌ترین روش‌های اندازه‌گیری كارايي و ارزيابي عملکرد سازمان‌ها می‌تواند مثمر ثمر باشد و نقصان روش‌های ارزيابي عملكرد فعلي را مرتفع كند مدل تحليل پوششي داده‌ها می‌تواند تصوير جامعي از عملكرد سازمان‌ها ارائه كند. 
 

فهرست مطالب 
چکیده    1
فصل اول: کلیات تحقیق
1-1 مقدمه    3
1-2بیان مسئله    4
1-3 اهمیت و ضرورت تحقیق    5
1-4 هدف تحقیق    5
1-5 فرضیه  تحقیق    6
1-6 سؤال تحقیق    6
1-7 چارچوب  نظری تحقیق    6
1-7-1 تعریف مفهومی و عملیاتی متغیرها    7
1-7-1-1 محرک‌های عملکرد مدیریت عرضه و خرید    7
1-7-1-2 خروجی عملکرد شرکت    7
1-8 روش گردآوری اطلاعات    7
1-9 قلمرو تحقیق    7
1-9-1 قلمرو موضوعی    7
1-9-2 قلمرو مکانی    7
1-9-3 قلمرو زمانی    7
1-10 جامعه آماری    8
1-11 نمونه آماری    8
1-12 تعریف واژه‌ها و اصطلاحات تخصصی    8
1-12-1ارزیابی عملکرد    8
1-12-2 واحدهای تصمیم‌گیری    8
1-12-3 تحلیل پوششی داده    8
1-12-4 نهاده‌ها    8
1-12-5 ستانده‌ها    9
1-12-6 بازده به مقیاس    9
1-13 فرآیند اجرای تحقیق    9
1-14 جمع‌بندی    10

فصل دوم: ارزیابی عملکرد
2-1 ارزیابی عملکرد    13
2-1-1 مقدمه    13
2-1-2  تاریخچه ارزیابی عملکرد    13
2-1-3 تعریف ارزیابی عملکرد    14
2-1-4 اهمیت و ضرورت ارزیابی عملکرد    15
2-1-5 فرآیند ارزیابی عملکرد    16
2-1-6 انواع مدل‌های ارزیابی عملکرد    18
2-1-6-1 مدل اسكور    18
2-1-6-2 مدل تعالي عملكرد سازماني اروپا      18
2-1-6-3  مدل کارت امتیازی متوازن    19
2-1-6-4 مدل ارزیابی عملکرد 360 درجه    19
2-1-6-5 مدل برتری سازمانی    20
2-1-6-6 مدل تحلیل پوششی داده‌ها    20
2-1-7 ویژگی‌های یک مدل مناسب برای ارزیابی    20
2-2 مقدمه    22
2-2-1 مدیریت خرید    23
2-2-1-1چه کالایی باید خرید شود؟    24
2-2-1-2چقدر باید خرید کرد؟    24
2-2-1-3 چه موقع باید خرید نمود؟    25
2-2-1-4 از کجا باید خرید شود؟    25
2-2-1-5 با چه نرخی باید خرید کرد؟    25
2-2-2 مدیریت(زنجیره) عرضه(تأمین)    26
2-2-3 مدیریت عرضه و خرید    27
2-2-4 اهمیت عملکرد مدیریت عرضه و خرید    28
2-2-5 تأثیر مدیریت عملکرد مدیریت عرضه و خرید در عملکرد مالی شرکت‌ها    29
2-2-5-1 تعداد مدیران و خریداران استراتژیک    30
2-2-5-2 تعداد تأمین‌کنندگان    30
2-2-6 تأثیر محرک‌های عملکرد  مدیریت عرضه و خرید در نتایج مدیریت عملکرد عرضه و خرید    30
2-2-6-1 صرفه‌جویی در هزینه‌ها    30
2-2-6-2 همکاری‌های عملکردی    31
2-2-6-3 مدیریت عملکرد تأمین‌کننده    31
2-2-7 تبدیل نتایج عملکرد مدیریت عرضه و خرید به عملکرد مالی شرکت    31
2-2-8 روش‌های مختلف انتخاب رویکرد ارزیابی مدیریت عرضه و خرید    32
2-2-8-1مدل‌های تصمیم‌گیری در زمینه شناسایی و صلاحیت تأمین‌کنندگان مناسب (انتخاب اولیه)    32
2-2-8-2 مدل‌های تصمیم‌گیری در مرحله انتخاب نهایی    33
2-3 مقدمه    43
2-3-1 تحلیل پوششی داده‌ها    43
2-3-2 تاریخچه مدل تحلیل پوششی داده‌ها    44
2-3-3 ماهیت ورودی و خروجی در مدل‌های تحلیل پوششی داده‌ها    44
2-3-4 راهکارهای بهبود واحدهای ناکارا در مدل‌های تحلیل پوششی داده‌ها    45
2-3-4-1 ماهیت ورودی محور    45
2-3-4-2 ماهیت خروجی محور    45
2-3-5 ویژگی‌ها و قابلیت‌های مدل تحلیل پوشششی داده‌ها    46
2-3-6 مدل‌های پایه‌ای تحلیل پوششی داده‌ها    46
2-3-6-1 مدل نسبت CCR    47
2-3-6-2 مدل مضربی CCR ورودی محور    47
2-3-6-3 مدل پوششی CCR ورودی محور    48
2-3-6-4 مدل مضربی CCR خروجی محور    48
2-3-6-5  مدلBCC   1    48
2-3-6-6 مدل جمعی    49
2-3-7 نقاط قوت و مزاياي تحلیل پوششی داده‌ها    50
2-4 پیشینه تحقیق    53

فصل سوم: روش تحقیق
3-1 مقدمه    56
3-2 روش تحقیق    56
3-3 جامعه آماری    56
3-4 نمونه آماری    57
3-4-1 روش نمونه‌گیری    57
3-5 فرآیند اجرایی پژوهش    58
3-6 چارچوب  نظری تحقیق    59
3-6-1 عملیاتی کردن متغیرهای تحقیق    60
3-6-1-1 محرک‌های عملکرد مدیریت عرضه و خرید    60
3-6-1-2 خروجی عملکرد مالی شرکت    60
3-7 روش‌های گردآوری اطلاعات    60
3-8 تکنیک‌های آماری مورد استفاده    60
3-8-1 تحلیل پوششی داده‌ها    60
3-8-2 نرم افزار LINGO    62
3-8-3 روش اندرسون- پترسون1(AP)    62
3-9 جمع بندی    63

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده ها
4-1 مقدمه    65
4-2 کارآیی حاصل از حل مدل    65
4-3 تجزیه و تحلیل نتایج کارآیی    67
4-3-1 کل نمایندگی‌های رشت    68
4-3-2 نمایندگی بندر انزلی    70
4-4 نتایج روش اندرسون- پترسون    74
4-5 جمع بندی    74

فصل پنجم: نتیجه گیری و پیشنهادات 
5-1 مقدمه    76
5-2 بررسی نتایج تحقیق و پیشنهادات    76
5-3 پیشنهاداتی برای محققان آینده    78
5-4 محدودیت‌های پژوهش    79

فهرست منابع و مأخذ    

فهرست جداول 
جدول2-1 تمایز دیدگاه‌های سنتی و نوین در ارزیابی    14
جدول 2- 2  مقایسه تطبیقی مدل‌های مختلف تحلیل پوششی داده‌ها    49
جدول 4-1 میزان کارآیی حاصل از حل مدل CCR خروجی محور    66
جدول 4-2 تجزیه و تحلیل میزان کارایی و مقایسه با واحد مرجع مجازی    72
 

فهرست نمودارها 
نمودار 1-1 فرآیند اجرای تحقیق    9
نمودار 4-1 نمودار کارایی    67

فهرست اشکال 
شکل شماره 1-1: چارچوب نظری تحقیق    6
شکل 2-1 فرآیند ارزیابی عملکرد    17
شکل 2-2 مدیریت خرید    26
شکل 2-3 ماهیت ورودی و خروجی در DEA    45
شکل شماره 3-1 چارچوب نظری تحقیق    59
نمودار 4-1 نمودار کارایی    67